جایگاه افت و حشره در کشاورزی

لطفا از تمام مطالب دیدن فرمایید.

بنا به گفته Howardانسانها فقط محصولي را که از حشرات و بیماریها باقی می ماندبدست ميآورندولی باز هم قسمتی از این محصول رادر پروسه نگهداری وانبار داری طعمه انها می کنند، که تخمین زده می شود حدود33٪ محصولات گیاهان زراعی در مراحل کاشت داشت وبرداشت انبارداری ومصرف دستخوش حمله آفات قرار می گیرند.از این مقدار 14٪ توسط آفات (عمدتاًحشرات)12٪ توسط بیماریهای گیاهی وحدود 9٪ به علف های هرز نسبت داده می شود.

تعریف آفات:

هر جانوری که به طور مستقیم یا غیر مستقیم موجب زیان و ضرر برای انسانها باشد،آفت است.بنابراین مهمترین آفات عبارتند از حشرات،کنههای نباتی،حتی موشهاوپرندگان وسایر جانوران نظیر نرمتنان ومهمترین آنها نیزحشرات هستند.

ضرر وزیان وارده از طرف حشرات به دو گروه تقسیم میشوند:

1.حشراتی که مستقیماًبه انسان و دیگر جانوران اهلي مضرند و از نظر پزشکی بهداشت ودامپزشکی مهم می باشد

الف. انتقال بیماریها

ب. ایجادمسمومیت در نتیجه نیش زدن خانواده Apidae، Vespidae وپشههای آنوفل

ج. ایجاد ناراحتی واذیت(گاز گرفتن پوست، ایجاد سرو صدا و وارد شدن داخل چشم...)

عوامل بیماریزایینظیرویروسها (ویروس تب زرد)پروتوزوآها(سوسریها، سالک وپلاسمودیوم عامل مالاریاوحتی بعضی باکتری هاتوسط مگسها توسط Dipteraها یا دوبالان، کرمهای انگل نظیر فیلاریا(Philaria(

2.حشراتی که غیر مستقیم موجب خسارات به انسان در کشاورزی صنایع چوب وساختمانهاولوازم چوبی، مواد انباری وپشم و پوست وفرش وحتی کلیکسیونهای گیاهی وجانوری ودامپروری(انگلهای دامی)

حشره شناسی Entomology که شاخه ای از جانورشناسی است.اولين پيدايش حشرات به 350 میلیون سال پیش بر میگرددو200میلیون سال قبل تعدادشان زیاد شده ودر همه کره زمین گسترده اند (Cosmopolitan(

ارتباط انسانها با حشرات ابتدا بصورت رابطه انگل میزبانی بوده که اجداد اولی حشراتی نظیر شپشها،ککهاوپشه ها با انسان داشته اند(انتقال بیماریهايی نظیر طاغون و اسهال خونی)و حتي انسانهای اولیه از حشراتی نظیر موریانه وملخ ها تغذیه می نمودند.

با گذشت زمان وشروع کشت گیاهان زراعی، حشراتی نظیر ملخ ها بعنوان تهدیدي براي محصولات کشاورزی شدند.در حال حاضرجانوران شناخته شده دنيا گونه 1250000است که یک میلیون گونه آنهاPhylum Arthropoda هستند که رده حشرات با 97٪ اکثریت بند پایان را تشکیل مي دهند. بنابراین حشرات متنوعترین و پرجمعیت ترین رده حیوانی را تشکیل می دهند و هیچ یک از رده جانوران به اندازه حشرات در سطح زمین گسترش نیافته اند.زيرا قدرت زندگی در محیط های مختلف (سازگاری) و سرعت تکثیربسيار زياديدارند. بعضی از حشره شناسان تعداد گونه های حشرات را تا 5 وبعضی دیگر تا 10 میلیون حدس می زنند.

اهمیت اقتصادی حشرات

به سه دسته تقسیم می شوند:

1.حشرات مفید Useful

2.حشرات بی تفاوت Neutral

3.حشرات مضر Harmful

مثال:1.کرم ابریشم وزنبور عسل Apismeliferae

برخی نظیر رده گرد افشانها(Pollinator( انواع زنبور ها بعضی مگس ها و پروانه ها و برخی نظیر پارازیتها وپرداتورها در مبارزه بیولوژیک مهم می باشد.

2.این حشرات در اکوسیستم های مختلف نقشهای کلیدی از نظر حضور در زنجیره غذاییFood chain)) سایر موجودات دارند ولی از نظر اقتصادی به انسان ضرر محسوسی نمی زنند اما نظیر حشرات مفید در تولید محصولات نیز موثر نیستند.این گروه از حسرات به علل مختلف قادر به تولید مثل زیاد نیستند وبنابرین خسارتشان در نتیجه تغذیه از گیاهان کم است ولی در بعضی موارد به دلیل استفاده غلط آفت کشها هر از گاهی این حشرات از نوع درجه 3 به درجه 2 و حتي درجه 1 تبديل ميشوند.

در بعضی موارد با انتقال و کشت گیاهان جدید در مناطقی که بومی اين گیاهان نیستند اين حشرات به حشرات مضر تبدیل می شوند كه به همین علت موارد قرنطینه ای باید رعایت گردد.

3. تعداد حشرات مضر تقریبا 1٪ کل حشرات را تشکیل می دهند ولی در همین حد کم موجب خسارتی با میانگین 14٪ به محصولات کشاورزی و باغی می شوند.

جایگاهحشرات در عالم جانوری:

حشرات در رده بندی سلسله جانوری از گروه جانوران چند سلولي(Metazoa - Coelomata)، زيرگروه بي مهرگان (Invertebrata) و از شاخه بندپايان (Arthropoda)ميباشند.

شاخه بندپایان یا آرتروپودا (Arthropoda) به سه زیر شاخه تقسیم می‌شوند :
1- تریلوبیتا (Trilobita)
2- کلیسراتا (Chelicerata)
3- آتلوسراتا (Atelocerata)

تریلوبیتا (Trilobita)
تریلوبیتا که اولین بندپایان هستند در دریاها زندگی می‌کردند و حدود 500 تا 600 میلیون سال قبل بیشترین فراوانی را داشتند و در حال حاضر تعدادی از گونه‌های آن‌ها بصورت فسیل شناسایی شده‌اند .

کلیسراتا (Chelicerata)
در این بندپایان که فاقد شاخک هستند بدن از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت اول سفالوتوراکس (Cephalothorox) و قسمت دوم آبدومن (Abdomen) است. در قسمت سفالوتوراکس 6 پیوست وجود دارد که پیوست‌های اول بنام کلیسر(Chelicer) است که در واقع اندامهای تغذیه‌ای آن‌ها را تشکیل می‌دهد.پیوست‌های دوم به اعضای حسی بنام (Pedipalp) تبدیل شده است و 4 پیوست دیگر برای راه رفتن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این زیر شاخه بطور کلی شامل سه رده است که در بین آن‌ها رده عنکبوت‌ها مانند آراکنیدا (Arachnida) از اهمیت بیشتری برخوردار است و در منابع مختلف شامل یازده راسته بوده بعضی از آن‌ها به شرح ذیل است:
- راسته عقرب‌ها (Scorpiones)است در این بندپایان شکم بصورت عریض به قفسه سینه یا سفالوتراکس متصل می‌شود و از دو قسمت تشکیل شده است، قسمت ابتدائی عریض (Mesosoma) و قسمت انتهایی (Metasoma) که به نیش ختم می شود کاملاً باریک است. عقرب‌ها موجوداتی هستند که دارای فعالیت شبان‌ه‌اند، روزها در محیط‌های مختلفی مخفی می‌شوند و عموماً از حشرات و سایر بندپایان تغذیه می‌کنند.
- راسته عنکبوتها (Araneae) است. شکم عنکبوت‌ها باریک و به سفالوتراکس (Cephalothorax)متصل می‌شود. شکم فاقد ساختمان حلقه حلقه بوده و یکپارچه بنظر می‌رسد. اندام‌های حسی مخصوصاً در عنکبوت‌های نر رشد زیادی کرده و در انتها کاملاً متورم هستند و اندام جفت‌گیری عنکبوت‌ها در روی پدی‌پالپ‌ها قرار دارد.
عنکبوت‌ها از جمله مفیدترین بندپایان هستند که در اکوسیستم های طبیعی نقش بسیار ارزنده‌ای در کاهش جمعیت گونه‌های آفت دارند. در واقع همه آن‌ها حشره‌خوار یا از سایر بندپایان تغذیه می‌کنند.
- راسته آکاری (Acari) یا کنه‌ها: بدلیل اهمیتی که تعدادی از کنه‌ها مخصوصاً کنه‌های خانواده تترانیکیده (Tetranychidae)بعنوان آفات گیاهان زینتی دارند در درس کنه شناسی بطور مفصل توضیح داده خواهد شد.
- راسته رطیل‌ها (Sulifugae) اندازه رطیل‌ها بزرگتر از عنکبوت‌هاست. کلیسرهای آن‌ها رشد بسیار زیادی دارد و به آن‌ها ظاهر ترسناکی داده است.
بر خلاف تصوری که در بین مردم وجود دارد رطیل‌ها فاقد نیش و غده سمی هستند اگر چه ممکن است بعضی از رطیل‌ها مانند مورچه گاز بگیرند ولی چون کلیسرهایشان خیلی قوی است امکان آلوده شدنشان به ویروس‌ها و باکتری‌ها وجود دارد و لذا در انسان ایجاد بیماری می‌کنند ولی بطور کلی رطیل‌ها فاقد نیش هستند.

شاخکداران یا آرواره داران یا آتلوسراتا (Atelocerata=Mandibulats=Antennata)
زیر شاخه دیگر که فو‌ق‌العاده برای ما مهم بوده آتلوسراتا (Atelocerata) یا شاخک‌داران هستند. این زیر شاخه در واقع بندپایانی هستند که دارای یک جفت شاخک هستند و به چهار رده تقسیم می‌شوند که عبارتند از :

1- كروستاسه‌آ (Crustaceae)
یکی دیگر از شاخه شاخکداران یا آرواره داران کروستاسه‌آ (Crustacea) بزرگترین گروه‌های بندپایان را تشکیلمی‌دهند و تغییرات زیادی در قسمت‌های مختلف بدن آن‌ها دیده می‌شود .
مالاکستراکا:(Malacotraca) از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که شامل سه راسته بوده که عبارتند از :
- آمفی‌پودا:(Amphipoda) که شامل انواع میگوها می‌باشد. از جنبه غذایی حائز اهمیت‌اند.
- ایزوپودا:(Isopoda) یا مساوی‌پایان که از جمله آن‌ها خرخاکی است. خرخاکی‌ها و بعضی از گونه‌های آن‌ها بنام پرسیلو اورناتوس (Porcelio ornatus) ممکن است تحت شرایطی تبدیل به آفت شوند و از ریشه‌های گیاهان مختلف از جمله گیاهان زینتی در شرایط گلخانه‌ای تغذیه کنند .
- دکاپودا:(Decapoda) همانند آمفی‌پودا مخصوصاً در کشورهای خارجی از جنبه تغذیه انسان فوق‌العاده حائز اهمیت هستند و انواع خرچنگ‌ها (Crabs)و لابسترها (Lobsters) را در بر می‌گیرد.
2- کیلوپودا (Chilopoda)
3- دیپلوپودا (Diplopoda)
4- هگزاپودا (Hexapoda)
در اینجا فقط به بعضی از رده‌ها اشاره می‌كنیم:
- رده دیپلوبودایا (Diplopoda) یا هزارپایان: دیپل به معنای دو و پودا به معنای پا است. (ِDiplopda) یعنی در هر حلقه‌ای از بدن دارای دو جفت پا هستند. این بندپایان عموماً در سنگ‌ها و روی خزه‌ها دیده می‌شوند و از انواع گیاهان تغذیه می‌کنند.
- رده کیلوپودا (Chilopoda) یا صدپایان: کیلو به معنای آرواره و پودا به معنای پا است. جفت اول پاها در این بندپایان به آرواره تبدیل شده است. آرواره‌های سمی این بندپایان در زیر سنگ‌ها و کنده درختان فعالیت می‌کنند و از انواع حشرات و سایر بندپایان تغذیه می‌کنند.
- رده هگزاپودا (Hexapoda) یا حشرات:(Insecta)موجوداتی هستند که دارای یک جفت شاخک و شش عدد پا هستند و بزرگترین رده جانوری در سطح کره زمین می‌باشند و تاكنون متجاوز از یک میلیون از آن‌ها شناسایی شد.